مراحل 8 گانه سلسله مراتب مزلو

نظریه سلسله مراتب نیازها  مازلو

         درس : رفتارو روابط انسانی                                                      استاد : دکتر ابوالفضل بختیاری

         نام و نام خانوادگی : زینب سرخ شهان                                         ارشد مدیریت آموزشی دانشگاه آزاد قم

مقدمه

انقلابی که او در تلفیق جامعه شناسی و روانشناسی برپا کرد و نظریاتی که برجای گذاشت موجب شد تا دیدها از سمت موشهای آزمایشگاهی به سمت موجوداتی با نام انسان بازگردد. او روانشناسی را بسیار انسان محور تعریف کرد و نیازهای اساسی را جزئی از شخصیت و بخشی از برنامه هدفمند رسیدن به تعالی بشری تعریف کرد. در حقیقت او یکی از اولین انسانهایی بود که انسان را بر اساس شخصیت و نیازهای موجودی به نام انسان و نه آزمایشهای انجام شده بر سایر موجودات تعریف کرد. جالب است بدانید اگر آبراهام مازلو ظهور نمیکرد شاید هنوز رابطه بین کارگر و کارفرما در حد ارباب و خدمتگذار باقی مانده بود. شاید هرگز علوم مدیریت نوین بر اساس احترام به حقوق انسانی پایه ریزی نمی شد و شاید امروز شاهد دنیایی دیگر بودیم. در زیر بخشهایی از هرم نیازهای مازلو را برای شما گردآوری کردم.

هرم سلسله مراتب نیازهای مزلو 

نظریه مازلو پایه ای برای تئوریهای نظریات انسان محور و یا انسان دوستانه در حیطه مدیریت بود تا پیش از  آن نظریات مدیریت مبتنی بر سود فراوان از طریق بهره کشی از کارگران و تولید بی برنامه بود. پس از ارائه این نظریه بسیاری از دانشمندان علوم انسانی به دیدگاههای بسیار فراتری در این باره دست یافتند و هرم پیشنهادی مازلو که حاصل تحقیقات میدانی او بر زندگی و سرگذشت افراد موفق بسیاری بود را توسعه دادند و به چالش کشیدند.

اما آنچه بیش از همه اهمیت این تئوری را اثبات می کند به کار گیری آن در مدیریت بحران است، به نحوی که نیازهای افراد را پیش و پس از بحران نشان می دهد، قطعا پس از بحران ارزش و اهمیت طبقات اول و دوم هرم مازلو یعنی نیازهای اولیه و امنیت  بر هیچکس پوشیده نیست اما با نگاه انسانی تر به این نظریه می توان این طور برداشت کرد که پس از وقوع حادثه ای فراگیر بحرانی که ایجاد می شود همه زیرساختهای اساسی یک جامعه را تهدید می کند در این موارد عموما سازمانهای مسئول از پیش وسایلی را برای اسکان و تغذیه کوتاه مدت آسیب دیدگان و بازماندگان تامین کردند اما سوال اساسی این است که برای بازگرداندن جامعه به حالت پیش از بحران و عمل کردن به برنامه نهایی مدیریت بحران یعنی بازسازی چه برنامه ای وجود دارد؟

آیا جامعه می تواند بدون افرادی که از نظر روحی و جسمی سالم هستند به حیات خود بازگردد، در اینجا این سوال مطرح می شود که ایا در هنگام اسکان موقت تنها نیازهای اولیه و طبقات پائینی هرم مازلو مورد توجه افراد برنامه ریزی کننده باید باشد و یا باید طبقات بالاتر را نیز در نظر گرفت،

سوال اساسی این است آیا برآوردن حداقل نیازها یعنی خوراک پوشاک و اسکان موقت راه حل صحیحی برای بازسازی یک جامعه آسیب دیده از بحران است. در این خصوص باید به بررسی نظریه مازلو دلایل و طبقات آن پرداخته، نیازهای افراد در شرایط پس از حادثه را بررسی و آنها را با یکدیگر مطابقت دهیم.

"نظریه آبراهام مزلو نظریه‌ پرداز مدیریت، در مورد نیازهای اساسی انسان است. این نظریه در میان بینش‌ های حاصل از جنبش روابط انسانی در مدیریت مقارن با دوران رکود اقتصادی بزرگ غرب از اهمیت ویژه برخوردار بوده و نظریه‌ای بنیادین محسوب می‌شود. این نظریه از نظریه‌های محتوایی در مورد انگیزش به شمار می‌آید. نظریه‌ های محتوایی چیستی رفتارهای برانگیخته را شرح می‌دهند و به طور عمده با آنچه در درون فرد یا محیطش می‌گذرد و به رفتار فرد نیرو بخشیده سرو کار دارد؛ به عبارت دیگر این نظریه‌ها، به مدیر نسبت به نیازهای کارکنانش بینش می‌دهند و به او کمک می‌کنند تا بداند کارکنان به چه چیزهایی به عنوان پاداش کار یا ارضا کننده‌ بها می‌دهند؛ در حالیکه نظریه‌های فراگردی چگونگی و چرایی برانگیختگی افراد را توصیف می‌کنند. به اعتقاد مزلو نیازهای آدمی از یک سلسله مراتب برخوردارند که رفتار افراد در لحظات خاص تحت تأثیر شدیدترین نیاز قرار می‌گیرد. هنگامی که ارضای نیازها آغاز می‌شود، تغییری که در انگیزش فرد رخ خواهد داد بدین گونه است که به جای نیازهای قبل، سطح دیگری از نیاز، اهمیت یافته و محرک رفتار خواهد شد. نیازها به همین ترتیب تا پایان سلسله مراتب نیازها اوج گرفته و پس از ارضاء، فروکش کرده و نوبت به دیگری می‌سپارند."

در این نظریه، نیازهای آدمی در پنج طبقه قرار داده شده‌اند که بعدها به هشت قسمت تقسیم شد. 

 ۱. نيازهاي زيستي و فيزيولوژيكي: نـيـاز به اكسيژن، غذا، آب، مسكن، گرما، نيازهاي جنسي، خواب و پوشاك.

2. نيازهاي ايمني: ايـمنـي در بـرابـر عـوامــل طبيعي(زلزله، طوفان)، امنيت (امـنـيـت اجتماعي، مالي، شغلي و غيره)، نظم، قانون، محدوديت ها و ثبات.

3. نيازهاي تعلق پذيري: كار گروهي، خانواده، رابطه باديگران، غرور، گـريز از طرد شدگي، عشق ورزي ديگران به فرد و بالعكس.

4. نيازهاي تاييدي و احترامي:  عزت نفس ، موفقيت،مهارت، استقلال، سلطه گري، اعتبار، شهرت، قدر و منزلت، نفوذ و اعتماد بنفس.

5. نيازهاي شناختي و معرفتي: علم، دانش و مفهوم.

6. نيازهاي زيبايي شناختي: ارزش نـهادن و جـستـجـوي زيـبايي، هماهنگي، توازن و تقارن، تناسب و نظم.

7. نياز خود شكوفايي(تحقق خويشتن): پي بردن به استعدادهاي نهاني و بالقوه، تـكـامـل فـردي، عـدالـت خـواهـي، شـناخت ماهيت خويشـتـن، انـگـيـزه بـراي دسـتـيـابـي به اوج قابليت هاي خويش.

8. نيازهاي متعالي: كـمـك بـه ديـگران براي دست يابي به مرتبه خود شكوفايي، نـيـاز هاي معنوي. براي مثال از فردي كه داراي امنيت مالي در جامعه نباشد نمي توان انتظار رفتار مناسب اجتماعي داشت."

نتیجه گیری:

          بی توجهی به هر یک از عوامل سبب ایجاد مشکلات در تامین سایر نیازها می شود . نظریه مازلو بیشتر توجه به مدیریت نیروی انسانی و کارکنان در سازمان ها بوده اگر مدیران نسبت به تشخیص نیازهای کارکنان اقدام کنند می توانند جلب رضایت آنان را بدست آورند و در نتیجه همواره رضایت مندی کارکنان با فزایش بهره وری همراه است . سلسله مرتب مزلو باعث شد که در سالهای اخیر به نیروی انسانی توجه بیشتزی شود و روابط بین کارفرما وکارمند بهبود پیداکند.

منبع:

 http://farzanengar.com/index.php/scientific-articles/29-management/90-2016-01-06-10-47-57